Kryptowaluty zrewolucjonizowały współczesne rynki finansowe i rzuciły zupełnie nowe światło chociażby na kwestie wartości realnych pieniędzy. Najpopularniejsze rodzaje walut kryptograficznych nie schodzą z czołówek największych portali ekonomicznych, a liczba osób zainteresowanych inwestycją w tego rodzaju aktywa systematycznie rośnie. Czym jednak są kryptowaluty? Jak je ogólnie scharakteryzować i co wyróżnia je na tle doskonale nam znanych, standardowych pieniędzy?
Jeszcze przed rokiem 2010 mało kto spodziewał się, że koncept walut kryptograficznych osiągnie taki sukces, a same aktywa tego typu dosłownie zawładną umysłami milionów ludzi na całym świecie. Dziś niektóre kryptowaluty warte są ogromne pieniądze i coraz częściej można spotkać się z opiniami, że w niedalekiej przyszłości będą powszechnie stosowanymi środkami płatniczymi. Już teraz zresztą przybywa firm, które za swoje usługi przyjmują opłaty np. w Bitcoinie. Co więcej – niektóre kraje prężnie pracują nad stworzeniem własnych kryptowalut, a Salwador uznał nawet BTC za swoją oficjalną walutę. Nie da się więc nie zauważyć, że przyszło nam żyć w dobie prężnego rozwoju walut kryptograficznych i wcale nie jest wykluczone, że za raptem parę lat staną się one dla nas całkowicie powszechne. Tym bardziej warto wiedzieć, na czym polega ich fenomen, jak działają i czy faktycznie są tak rewelacyjne, jak zwykło się o nich mówić.
Kryptowaluty – krótka charakterystyka
Kryptowaluty to w największym skrócie wirtualne monety. Jak zatem można się domyślić, są to pewnego rodzaju jednostki monetarne, które nie mają żadnej fizycznej formy, a istnieją głównie za odpowiednio wytworzonych danych cyfrowych. Kryptowaluty są bowiem w gruncie rzeczy rozproszonym systemem księgowym, który bazuje (jak można się domyślić) na kryptografii. Inaczej rzecz ujmując – pod pojęciem walut kryptograficznych kryje się system przechowujący informacje na temat stanu posiadania określonego portfela (węzła) w umownych i jednocześnie przyjętych jednostkach „monetarnych”. Całość powiązana jest w taki sposób, by kontrolę nad wspomnianym portfelem miał wyłącznie posiadacz odpowiadającego mu klucza prywatnego. Wszystko opiera się na skomplikowanej, aczkolwiek zyskującej na znaczeniu (między innymi dzięki popularności walut krypto) technologii blockchain.
Historia kryptowalut
Początków kryptowalut należy dopatrywać się już w latach 80. XX wieku. Niejaki David Chaum opracował w roku 1983 koncept anonimowego pieniądza elektronicznego o nazwie ecash. Idea rozproszonego systemu elektronicznej gotówki rozwijała się całkiem prężnie przez całe lata 90., jednak głównie ze względu na ograniczenia technologiczne, nigdy nie zdołała osiągnąć dużego sukcesu. Przełom nastąpił w roku 2009. Wówczas powstała pierwsza, pełnoprawna, zdecentralizowana waluta kryptograficzna Bitcoin, za stworzeniem której stoi japoński deweloper (choć nie brak teorii, że BTC stworzył cały zespół programistów) ukrywający się pod nazwiskiem bądź pseudonimem Satoshi Nakamoto. To właśnie od tego momentu kryptowaluty zaczęły rosnąć w siłę. Bitcon powstał niejako po to, by stanowić alternatywę dla tradycyjnych pieniędzy po wielkim kryzysie ekonomicznym z roku 2008.
Początki nie były łatwe – poza absolutnymi geekami mało kto początkowo sądził, że wirtualne pieniądze będą w stanie stać się czymś wartościowym i pożądanym. Dla przykładu, jeszcze w 2010 roku użytkownik Laszlo Hanyecz kupił za 10 tysięcy BTC dwie standardowe pizze. Dziś kwota ta sprawiła, że byłby prawdopodobnie jednym z najbogatszych ludzi na ziemi.
Możliwości Bitcoina szybko jednak docierały do kolejnych osób. Część programistów dostrzegała nie tylko potencjał kryptowalut, ale też mankamenty samego BTC. Stąd do gry weszły kolejne aktywa tego typu, jak chociażby Litecoin czy Ethereum. Pierwszy poważny boom cenowy przypadł na rok 2017. Galopujące ceny Bitcoina sprawiły, że ludzie coraz mocniej zaczęli interesować się kupnem kryptowaluty, w której dostrzegli przede wszystkim szanse na pomnożenie kapitału. Mimo różnych perypetii związanych z kursem tworu Nakamoto (m.in. krach z początku 2018 czy połowy 2021 roku), przechowywanie zdobytych w przeszłości za bezcen Bitcoinów okazało się koniec końców opłacalne, gdyż teraz za jeden token trzeba zapłacić kilkadziesiąt tysięcy dolarów.
Jak działają kryptowaluty?
Kryptowaluty nie występują w kruszcu. Nie mają żadnej fizycznej formy, ich wartość nie opiera się bezpośrednio na cennym złocie. To, ile kosztuje dana waluta kryptograficzna, decydują mechanizmy wolnorynkowe. Oznacza to, że za cenę aktywu odpowiadają popyt oraz podaż. Tu jednak niektóre rodzaje kryptowalut mogą się od siebie różnić. Dla przykładu – istnieją takie wirtualne pieniądze, których końcowa liczba została odgórnie ograniczone przez twórcę (choćby Bitcoin). Część kryptowalut nie jest jednak tak regulowana, co ma spory wpływ na ich wartość.
Istotą walut kryptograficznych jest zdecentralizowany system bazujący na łańcuchu bloków. Ten nie tylko decyduje o tym, że do danej jednostki dostęp ma jedynie posiadacz specjalnego kucza, ale także sprawia, że pojedynczy token nie może zostać wydany dwukrotnie.
Póki co, kryptowaluty są tworami niezależnymi, nieemitowanymi przez żaden centralny bank czy instytucje. Niewykluczone jednak, że to może się zmienić w niedalekiej przyszłości.
Rodzaje kryptowalut
Szacuje się, że wszystkich kryptowalut jest nawet 4000. Dostępne są one na specjalnych giełdach. Najpopularniejsze z nich to:
- Bitcoin,
- Ethereum,
- Litecoin,
- Ripple XRP,
- NEO,
- IOTA,
- Tether,
- EOS,
- Dogecoin,
- Cardano.
Kryptowaluty a prawo
Kryptowaluty są z nami obecne od około dekady, a mimo to ich sytuacja prawna jest dość niejasna. Większość państw nie uznała je za jednostki walutowe, środki płatnicze czy nawet elektroniczne pieniądze. To oznacza, że wytwarzanie kolejnych jednostek jest w pełni legalne i może to zrobić dosłownie każdy. Handlowanie walutami kryptograficznymi zostało już jednak objęte odpowiednimi przepisami. Jeśli ktoś chce zarejestrować działalność, której głównym celem będzie obrót takimi aktywami, musi wykazać doświadczenie w branży walut wirtualnych oraz niekaralność w takim obszarze, jak przestępstwa przeciw wiarygodności dokumentów czy obrotowi gospodarczemu i interesom majątkowym.
Warto też wiedzieć, że od 2020 roku przychód osiągany z tytułu obrotu kryptowalutami musi być rozliczony za pośrednictwem formularza PIT-38. Ponadto, obrót kryptowalutami stanowi odpłatne świadczenie usług kwalifikowane jako usługi elektroniczne, a zatem powinien być opodatkowany podatkiem VAT w wysokości 23%. W praktyce jednak, obrót krypto został zwolniony z tego rodzaju daniny, o ile transakcja jest dokonywana na terytorium Polski, zaś podatnik powoła się na wspomniany powyżej przepis.
Gdzie kupuje się kryptowaluty?
Istnieje kilka sposób na nabycie walut kryptograficznych. Jeden z nich został poniekąd opisany powyżej – takie aktywa można nabyć bezpośrednio od innego użytkownika. Oprócz tego, wirtualne monety kupuje się w tzw. bitomatach lub specjalnych kantorach. Najłatwiej kupuje się je z kolei na specjalnych giełdach.
Gdzie trzyma się kryptowaluty?
Do przechowywania kryptowalut służą specjalne portfele. To aplikacje lub osobne urządzenia, posiadające odpowiednie zabezpieczania, które pozwalają gromadzić użytkownikowi wszelkie zgromadzone cyfrowe aktywa. Tańsze są tzw. wallety online, będące de facto specjalnym oprogramowaniem wymagającym dostępu do sieci. Jednocześnie uznawane są za mniej bezpieczne. Lepiej zdecydować się na cold wallety, czyli portfele offline. To dedykowane osprzętowanie podpinane do komputera, którego koszt przekracza zwykle kilkaset złotych.
Jak wytwarza się kryptowaluty?
Tworzenie kryptowalut nazywa się potocznie miningiem. To inaczej wykopywanie, które nie ma nic wspólnego z fizyczną pracą. Jednostki walut kryptograficznych tworzone są przez skomplikowane obliczenia matematyczne. Rozwiązują je wyposażone w silne komponenty komputery. W ten sposób „produkuje” się kolejne bloki, które w całości stanowią blockchain. Proces ten wymaga nie tylko mocnego sprzętu, ale również sporych pokładów energii. Wiele sieci kryptowalutowych wynagradza swoich stałych twórców, potocznie określanych górnikami. Aby zajęcie to było opłacalne, ważne jest wzięcie pod uwagę cenę rynkową danej krypto, określenie wszelkich kosztów uzyskania kolejnej jednostki oraz stopień trudności wydobycia.
Kryptowaluty – co warto wiedzieć?
Kryptowaluty to aktyw kuszący i wiele osób jest w stanie zainwestować w nie w ciemno. To błąd. Trzeba wiedzieć, że są to środki bardzo podatne na spekulacje, a ich kurs może się bardzo wahać. Ceny zmieniają się szybko, często gwałtownie i nagle. Warto mieć to na uwadze.
